Πολύ συχνά με επισκέπτονται ζευγάρια τα οποία μού δείχνουν ένα φυσιολογικό σπερμοδιάγραμμα και μου λένε «Ορίστε γιατρέ το σπέρμα δεν έχει πρόβλημα» ή και το αντίστροφο πάλι μού δείχνουν ένα παθολογικό σπερμοδιάγραμμα το οποίο αρκεί κατά τη γνώμη τους για να καταδικάσουν τον άνδρα σε «αιώνια» υπογονιμότητα. Τα πράγματα ευτυχώς ή δυστυχώς δεν είναι ακριβώς έτσι.
Ουσιαστικά το σπέρμα διακρίνεται σε δύο τμήματα, τα σπερματοζωάρια και το σπερματικό πλάσμα (seminal plasma). Τα σπερματοζωάρια με μικρή ποσότητα υγρού παράγονται στους όρχεις και στη συνέχεια μέσω των σπερματοφόρων σωληναρίων οδηγούνται στις σπερματοδόχους κύστεις όπου και αποθηκεύονται μέχρι την εκσπερμάτιση. Το σπέρμα που απελευθερώνεται έχει ήδη παραχθεί εντός των τελευταίων 72 ημερών, όσο δηλαδή διαρκεί ένας κύκλος σπερματογένεσης. Όλοι οι κύκλοι σπερματογένεσης όμως δεν είναι ίδιοι. Οι μελέτες δείχνουν ότι αρκεί ένα διήμερο επεισόδιο αυξημένης πυρετικής κίνησης για να καταστεί παροδικά, ένας κατά τα’ άλλα γόνιμος άνδρας με φυσιολογικό σπερμοδιάγραμμα, σε σοβαρά ολιγοσπερμικό ή ακόμα και αζωοσπερμικό. Επίσης, το σπέρμα επηρεάζεται από τις καθημερινές συνθήκες διαβίωσης όπως την έντονη κόπωση, την υψηλή ή την ιδιαίτερα χαμηλή θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Τέλος, ακόμα και οι γόνιμοι άνδρες με φυσιολογικό σπερμοδιάγραμμα έχουν ορισμένους «κακούς» κύκλους σπερματογένεσης με αποτέλεσμα την παραγωγή ενός κακού σπερμοδιαγράμματος.
Το συμπέρασμα που βγαίνει είναι ότι κανείς δεν μπορεί να καταδικάσει έναν άνδρα με ένα μόνο παθολογικό σπερμοδιάγραμμα αλλά θα πρέπει να λάβει ενδελεχές ιστορικό για τους τελευταίους δύο μήνες ζωής του και να ζητηθεί επανάληψή του σπερμοδιαγράμματος δύο μήνες μετά, για να υπάρχει μία σαφέστερη εικόνα γύρω από τη γονιμότητά του.